Në raportin më të ri të Komisionit Evropian për Serbinë për vitin 2025 (SWD (2025) 755 final), në pjesën “Sundimi i ligjit dhe të drejtat themelore”, nënkapitulli “Mbrojtja e pakicave” (faqe 46–47), vlerësohet se korniza institucionale e Serbisë për mbrojtjen e personave që u përkasin pakicave kombëtare mbetet e paplotë, ndërsa zbatimi i planit të ri të veprimit është vonuar seriozisht.
Raporti thekson se personat që i përkasin pakicave në Serbi vazhdojnë të përballen me diskriminim, ndërsa autoritetet duhet të marrin në konsideratë opinionin e pestë të Komitetit Këshillues të Konventës Kornizë të Këshillit të Evropës për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare (FCNM) gjatë finalizimit të planit të ri të veprimit, përmes konsultimeve gjithëpërfshirëse me përfaqësuesit e pakicave.
Në mënyrë të veçantë, raporti përmend pakicën kombëtare shqiptare në jug të Serbisë, duke theksuar se:
“Anëtarët e pakicës kombëtare shqiptare vazhduan të shprehin shqetësime lidhur me mënyrën se si policia po kontrollon statusin e vendbanimit në jug të Serbisë, çka ka rezultuar me ‘pasivizimin’ e disa adresave.”
Komisioni kërkon që autoritetet serbe t’i sqarojnë më mirë publikut mënyrën se si po kryhen këto kontrolle dhe të adresojnë shqetësimet e ngritura në opinionin e pestë të Komiteti Këshillues i Konventës Kornizë për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare (FCNM) për mungesën e mjeteve efektive juridike për qytetarët e prekur.
Raporti vëren gjithashtu se “plani i veprimit për përmirësimin e përfaqësimit të shqiptarëve në institucione” ende nuk ka dhënë rezultate të matshme, ndërsa pakicat kombëtare mbeten të nënpërfaqësuara në administratën publike dhe në polici.
Në aspektin e arsimit dhe kulturës, Komisioni Evropian thekson se Ministria e Arsimit e Serbisë ka ndarë fonde për shtypjen e teksteve të reja shkollore në gjuhët e pakicave, por se ky proces duhet të përshpejtohet. Gjithashtu, edhe pse mësimi i gjuhës serbe si gjuhë joamtare ka vazhduar, Komiteti Këshillues i Konventës Kornizë për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare (FCNM) kërkon masa të synuara për përmirësimin e njohjes së gjuhës zyrtare nga pakicat kombëtare, duke pasur parasysh njohuritë e kufizuara në disa komunitete.
Raporti vëren se qasja në shërbimet fetare në gjuhët e pakicave ende nuk është mundësuar në të gjithë territorin e Serbisë, ndërsa transmetimi publik në gjuhët e pakicave mbetet i pamjaftueshëm, përveç disa mediave lokale në Vojvodinë.
Në fund, Komisioni Evropian shpreh shqetësim se retorika e urrejtjes ndaj pakicave kombëtare, si në media ashtu edhe nga politikanët, ka vazhduar gjatë vitit 2025, duke nënvizuar nevojën urgjente që Serbia të forcojë mekanizmat e mbrojtjes së të drejtave të pakicave dhe të sigurojë funksionim të pavarur të këshillave kombëtare të pakicave./LUGINALAJMI/
Burimi: Raporti i Komisionit Evropian për Serbinë 2025, SWD (2025) 755 final, faqe 46–47
efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://enlargement.ec.europa.eu/document/download/6e68ce26-b95b-48e1-921a-c60c12da8f00_en?filename=serbia-report-2025.pdf
