Në Potoçari, sot u mbajt ceremonia qendrore përkujtimore me rastin e 30-vjetorit të gjenocidit në Srebrenicë, një nga krimet më të rënda në Evropë pas Luftës së Dytë Botërore, ku më shumë se 8.000 burra dhe djem boshnjakë u vranë nga forcat serbe të Bosnjës në korrik të vitit 1995. Në ceremoninë e organizuar në Kompleksin Memorial në Potoçari, morën pjesë mijëra qytetarë nga Bosnja e Hercegovina dhe nga rajoni, përfshirë përfaqësues të lartë shtetërorë nga institucionet boshnjake, kosovare dhe ndërkombëtare. U varrosën shtatë viktima të sapoidentifikuara, përfshirë dy të rinj 19-vjeçarë, duke e çuar në mbi 6.765 numrin e të varrosurve në varrezat përkujtimore, ndërsa mbi 1.000 viktima të tjera mbeten ende të pagjetura.
Në mesin e të pranishmëve ishte edhe Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, i cili për herë të parë mori pjesë në këtë ceremoni në cilësinë e kreut të qeverisë së Kosovës, së bashku me ministren e Jashtme Donika Gërvalla dhe zëvendëskryeministren nga radhët e boshnjakëve, Emilija Rexhepi. Kosova kishte shpallur 11 korrikun si Ditën e Kujtimit të Genocidit në Srebrenicë që në vitin 2024, ndërsa përfaqësuesit kosovarë ritheksuan rëndësinë e të vërtetës dhe drejtësisë për paqe të qëndrueshme. Kurti në fjalën e tij u shpreh se “krimet në Srebrenicë janë plagë e përbashkët për gjithë popujt që kanë përjetuar gjenocid dhe spastrime etnike”, duke rikujtuar se njësi si “Shkorpionët”, që ishin të përfshirë në Srebrenicë, kishin kryer krime edhe në Kosovë.
Krahas delegacionit të Kosovës, në Potoçari ishin të pranishëm edhe përfaqësues të lartë të Presidencës së Bosnjë e Hercegovinës, anëtarët Denis Beqiroviq dhe Željko Komšiq, si dhe kryetari i Kuvendit të Bosnjës, Nermin Nikšiq. Ata kërkuan që mohimi i genocidit dhe glorifikimi i kriminelëve të luftës të ndalohen, ndërsa apeluan për drejtësi dhe për vazhdimin e dënimit të autorëve të krimeve të mbetura pa u ndëshkuar. Në ceremoni morën pjesë edhe përfaqësues të vendeve perëndimore, si ambasadorë, diplomatë dhe përfaqësues të organizatave ndërkombëtare. Presidenti i Mekanizmit Ndërkombëtar për Tribunalet Penale, Serge Brammertz, theksoi në fjalën e tij se “e vërteta nuk mund të fshihet dhe drejtësia nuk do të ndalet”, ndërsa kritikoi fuqishëm përpjekjet për mohimin e krimeve dhe manipulimin me narrativat historike.
Në emër të viktimave foli edhe Munira Subašiq, kryetare e shoqatës “Nënat e Srebrenicës”, e cila me lot në sy përsëriti se “këta djem u vranë vetëm pse ishin myslimanë boshnjakë, dhe ne kurrë nuk do të ndalemi së kërkuari drejtësi”. Ajo kërkoi që bota të mos harrojë atë që ndodhi në Srebrenicë dhe të jetë vigjilente ndaj çdo forme të mohimit, relativizimit apo glorifikimit të krimit. Presidentja e Sllovenisë, Nataša Pirc Musar, po ashtu mori pjesë në ceremoni, ndërsa mesazhe të ngjashme mbërritën edhe nga kancelari gjerman Olaf Scholz, Presidenti i Francës Emmanuel Macron dhe Papa Françesku. Presidenti turk Recep Tayyip Erdoğan, në një mesazh të publikuar, tha se mohimi i genocidit është një krim në vete dhe se populli boshnjak nuk duhet të mbetet i vetëm në përballjen me të kaluarën dhe të ardhmen.
Komemoracioni në Potoçari nuk ishte vetëm një përkujtim ceremonial, por edhe një thirrje e fuqishme për drejtësi, përgjegjësi dhe kujtesë kolektive. Ai rikujtoi se ndërtimi i paqes së vërtetë në Ballkan nuk mund të ndodhë pa ballafaqim të ndershëm me të kaluarën dhe pa respekt për viktimat. Në këtë 30-vjetor, Srebrenica mbetet plagë e hapur për Bosnjën dhe për gjithë rajonin – dhe një kujtesë e përhershme se kurrë më nuk duhet të përsëritet një e keqe e tillë./LUGINALAJMI/
